Το αστικό δίκαιο του δυτικού κόσμου κατάφερε να νομιμοποιήσει τη σχέση – όποια κι αν αυτή, ερωτική, συγκατοίκησης, συναισθηματική – μεταξύ ατόμων του ίδιου φυσικού φύλλου που επιθυμούν να αναγνωριστεί η σχέση αυτή από τη δημόσια διοίκηση. Τι συμβαίνει όμως με την τεκνοθεσία; Ποιό είναι το καθεστώς σήμερα στην Ελλάδα για τα ομόφυλα ζευγάρια;
Ομόφυλα ζευγάρια. Η προσέγγιση στο ζήτημα της υιοθεσίας – τεκνοθεσίας ανηλίκων τέκνων από ζευγάρια του όμοιου φυσικού φύλου αποτελεί μια προσπάθεια να κατανοήσουμε το όλο ζήτημα. Η νομική πραγματικότητα όσο και η περιπέτεια της ζωής που στην πράξη συμβαίνει για όλους όσους έχουν σχέση με το ζήτημα αυτό, είναι νεφελώδης.
Το νομικό πλαίσιο
Η αναγνώριση και η νομικά θεσμοθετημένη σχέση μεταξύ ατόμων του ίδιου φυσικού φύλου έγινε με το σύμφωνο συμβίωσης (νόμος 4356/2015). Αυτό δε διαφέρει σχεδόν σε τίποτα (πχ αποκλεισμός του/της έτερου-ης συντρόφου από τα αποκτήματα) από το νομικό κατασκεύασμα του γάμου. Όμως αντανακλά το μετασχηματισμό της αστικής παγκόσμιας κοινωνίας σε κάτι νέο. Κανένα μοντέλο προτύπων, συμβόλων και συγκρότησης του κοινού και του συλλογικού παρελθόντος δεν είναι ικανό να προσεγγίσει αυτή τη νέα πραγματικότητα.
Ένα μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου πήγε ένα βήμα πιο πέρα, και αναγνώρισε την υιοθεσία ανηλίκων από τα ομόφυλα ζευγάρια. Η ελληνική έννομη τάξη και η ελληνική κοινωνία γενικά, ενδεχομένως θα έπρεπε να συντονιστεί με το δυτικό κόσμο. Ωστόσο δεν τόλμησε να ρυθμίσει νομικά την υιοθεσία παιδιών από ζευγάρια όμοιου φυσικού φύλου. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι πολλά ομόφυλα ζευγάρια έχουν εκδηλώσει την ανάγκη να μεγαλώσουν παιδιά.
Ο νόμος του 2018 και η πραγματικότητα
Με το νόμο 4538/2018, η πολιτεία θεσμοθέτησε την αναδοχή από ζευγάρια του ιδίου φυσικού φύλου που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Το πολιτικό κόστος στέρησε από αυτή την πολιτική πρωτοβουλία, την ολοκλήρωση, δηλαδή την υιοθεσία στη θέση της αναδοχής. Μάλιστα, ένα κόμμα ζήτησε την πλήρη αποδοχή του θεσμού της υιοθεσίας με τον εν λόγω νόμο. Η τότε κυβέρνηση δε μπόρεσε να υπερβεί το φόβο κόστους σε ψήφους μιας τόσο προοδευτικής νομοθέτησης.
Η πραγματική ζωή ξεπερνάει το νόμο ή το μη νόμο και δείχνει τι πρέπει να γίνει. Σε πολλά ζευγάρια ίδιου φυσικού φύλλου, ένας ή μία εκ των δύο συζύγων τεκνοποιεί και το τέκνο συμβιεί και με το δεύτερο άτομο. Πέρα από την πραγματική σχέση που αναπτύσσει με το/τη σύντροφο του φυσικού γονέα, το παιδί, ενηλικιώνεται τελικά με ένα δεύτερο άτομο ως γονεϊκό πρότυπο. Αυτό το γεγονός καλύπτει την απουσία του δεύτερου φυσικού γονέα, σε κάθε επίπεδο. Τόσο συναισθηματικά και ψυχικά, όσο και σε επίπεδο πρακτικό, το παιδί έχει πλέον δύο γονείς.
Όταν η γυναίκα αποφασίζει να τεκνοποιήσει με δότη σπέρματος ή ο άντρας που γονιμοποιεί ωάριο τρίτης γυναίκας φέρνουν στον κόσμο ένα παιδί. Εν τέλει το ζευγάρι προβαίνει στην ανατροφή των παιδιών. Η ανατροδή δεν αφορά τους έτερους φυσικούς γονείς τους. Αφορά τους/τις συντρόφους τους, που είναι δυνατόν ή όχι να είναι ήδη σύζυγοι με σύμφωνο συμβίωσης. Αυτό δεν επηρεάζει το δικαίωμα των συζύγων αυτών στην τεκνοθεσία. Έτσι έχουμε μια δεδομένη πραγματικότητα. Η Πολιτεία οφείλει να προστατεύσει αυτή την πραγματικότητα με την ανάλογη νομοθεσία,.
Ομόφυλα ζευγάρια. Γεγονότα που δεν πρέπει να αγνοούμε
Τα ομόφυλα ζευγάρια, αναπτύσσουν στην πράξη δεσμούς οικογένειας με το παιδί. Είτε για το παιδί που θα γεννηθεί φυσικά από τον έναν γονέα, είτε για το παιδί που υιοθετεί ο ένας γονέας. Έτσι μπορεί να ρυθμιστεί και το κληρονομικό δικαίωμα του άλλου γονέα. Το παιδί, στην πράξη το ανατρέφουν μαζί οφυσικός ή θετός γονέας και ο/η σύντροφός του. Από το αστικό δικαίωμα της υιοθεσίας, όπως το αναγνωρίζει ο αστικός κώδικας, έχουμε τη δημιουργία ισχυρότερου κληρονομικού δεσμού.
Η ρύθμιση της υιοθεσίας από ζευγάρια όμοιου φύλου και ειδικά γυναικών, είναι προσεγγίσιμο από βασικές έννοιες ψυχανάλυσης. Ετεροφυλόφιλος-η μπορεί να καθοριστεί κάποιος από την ψυχική του στάση κι όχι αποκλειστικά από το φυσικό του φύλο. Ο ορισμός του Λακάν για το ποιος μπορεί να θεωρηθεί ετεροφυλόφιλος έναντι της γυναίκας, αποτελεί ακριβώς παράδειγμα της διαπίστωσης αυτής. Γιατί, ο αναλυτής ονομάζει ετεροφυλόφιλο, ως προς τη γυναίκα, κάθε άτομο που αγαπάει τη γυναίκα, ασχέτως του φυσικού του φύλου. (ή όπως εκφράστηκε στα γαλλικά: ce qui aime les femmes quel que soit son propre sexe).
Eδώ λοιπόν, η ετεροσεξουαλικότητα είναι ένα με την ομοσεξουαλικότητα των σωμάτων, που επιτρέπει τη σύζευξη και ατόμων του ίδιου φυσικού φύλου. Κατά προέκταση, μπορούν να σχηματίσουν δεσμούς, συναισθηματικούς, σεξουαλικούς και εν τέλει, οικογενειακούς. Έτσι, η απροθυμία ρύθμισης του θέματός μας, αποκομμένη από τις υπόλοιπες επιστήμες που αγγίζουν το σκληρό πυρήνα της επιθυμίας, μοιάζει παντελώς ελλειμματική. Η συνεχής άρνηση της Πολιτείας να ρυθμίσει ένα θέμα που για κάποιους πολίτες είναι καθημερινό και συμβαίνει έτσι κι αλλιώς, ερήμην των υπολοίπων δεν έχει καμία δικαιολογία.